Phương pháp Ngừa thai vĩnh viễn

Sự lựa chọn các biện pháp ngừa  thai cần được mỗi cặp vợ chồng cân nhắc cho phù hợp, sự lựa chọn này tùy thuộc vào số con, tuổi tác, sức khỏe, hoàn cảnh, điều kiện công tác cũng như trình độ  học vấn của từng cá nhân…sau khi đã được nhân viên y tế tư vấn kỹ về tất cả các biện pháp ngừa thai.

Tuy nhiên điều quan trọng hơn hết là sự lựa chọn một biện pháp ngừa thai cần được cân nhắc dựa trên 2 tiêu chuẩn quan trọng : Đó là tính an toàn và hiệu quả tránh thai cao .

Tính an toàn của mỗi biện pháp được tính bằng tổng số các nguy cơ gây ra cho khách hàng do chính biện pháp đó gây ra, cộng với nguy cơ do việc mang thai, sinh đẻ hay nạo phá thai gây ra nếu biện pháp đó thất bại.

Hiệu quả tránh thai phụ thuộc rất  nhiều vào sự tuân thủ khi sử dụng của mỗi cá nhân hơn là hiệu quả của chính biện pháp đó đem lại.

Ở nước ta, các phương pháp ngừa thai tạm thời thường được đa số chị em phụ nữ quan tâm chọn lựa hơn là các ngừa thai vĩnh viễn, đặc biệt là phương pháp triệt sản nam, lý do có thể nam giới quan niệm việc ngừa thai là nhiệm vụ cao cả của các bà, cộng với sự hiểu biết sai lệch về biện pháp này, và quan trọng nhất là sự lo lắng mất đi bản lĩnh đàn ông sau khi bị TRIỆT!!

Trên thực tế, hiện nay phương  pháp ngừa thai vĩnh viễn, thực hiện triệt sản nam hay nữ, là một hình thức ngừa thai hầu như phổ biến cho những cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ. Người ta  ước tính trên thế giới có khoảng 230 triệu cặp vợ chồng áp dụng biện pháp triệt  sản mỗi năm, trong đó chiếm hơn 80% là nữ giới, biện pháp ngừa thai vĩnh viễn được áp dụng nhiều nhất ở hai quốc gia có dân số đông nhất chiếm 40% dân số thế giới  là Trung quốc và Ấn độ, ngoài ra cũng được chọn lựa kể cả các nước phát triển cao và ít phát triển hơn như: Bắc Mỹ, Nam Mỹ, Úc…

Tại sao triệt sản lại  rất phổ biến trên thế giới? 

Đây là một biện pháp ngừa thai vĩnh viễn, hiệu quả tránh  thai rất cao, thủ thuật lại đơn giản, an toàn, do đó không hề gây ảnh hưởng đến sức khỏe cũng như tâm sinh lý của người phụ nữ cũng như nam giới.

Triệt sản nữ

Là một phương pháp làm tắc nghẽn ống dẫn trứng để ngăn tinh trùng và trứng gặp nhau, đây là một biện pháp ngừa thai vĩnh viễn, an toàn, thích hợp cho những phụ nữ trên 30 tuổi, có hai con sống khỏe mạnh, con nhỏ nhất trên 3 tuổi  và không có nhu cầu có thêm con nữa. Hiện nay trong chương trình kế hoạch hóa  gia đình nhằm hạ thấp tỉ lệ gia tăng dân số, biện pháp triệt sản nữ đã được thực hiện ở các tuyến dưới, ngay cả đến tuyến xã.

Lungen đã thực hiện trường  hợp triệt sản đầu tiên năm 1880, sau khi mổ lấy thai ở Đức. Từ đó đến nay đã có rất nhiều kỹ thuật triệt sản đã được mô tả, từ cách thắt 2 vòi trứng đơn giản đến cắt một phần vòi trứng, cắt tận gốc vòi trứng, hoặc vùi một đầu cắt vào mặt  sau tử cung hay vùi vào hai lá của dây chằng rộng, đến phương pháp cắt 2 loa  vòi qua ngã âm đạo hay ngã bụng. Hiện nay, phương pháp triệt sản qua nội soi bằng cách đốt, kẹp cắt một đoạn của vòi trứng làm cho kỹ thuật thắt ống dẫn  trứng càng trở nên đơn giản hơn.                         

Sau khi triệt sản, các cặp vợ chồng không phải quan tâm đến việc tránh thai nữa, do đó tránh được nhiều mâu thuẩn vợ chồng, ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình do vỡ kế hoạch gây ra, ngoài  ra triệt sản có ưu điểm là không có tác dụng phụ và có rất ít nguy cơ.

Đối tượng nào được áp dụng phương pháp ngừa thai vĩnh viễn?

Quyết định triệt sản ngày nay hầu hết là tự nguyện, tuy nhiên về phương diện y khoa, chỉ định triệt sản nữ được chia thành 4 nhóm chính: 

Bệnh tim nặng mà thai nghén làm bệnh nặng thêm hoặc mất bù trừ. Ở những bệnh nhân này triệt sản là phương pháp tốt nhất, ngoài ra các bệnh lý khác như bệnh phổi mãn tính, bệnh mạch- thận và cao huyết áp nặng, bệnh thần kinh, tâm thần nặng, ung thư sinh dục nữ, ung thư vú hoặc mắc các bệnh lý về máu, bệnh về gen mà các cặp nam nữ mắc phải cho ra đời trẻ dị dạng là những trường hợp có chỉ định triệt sản để ngừa thai vĩnh  viễn. 

Cần tư vấn triệt sản cho các đối  tượng đã có tiền sử mổ lấy thai nhiều lần, mổ bóc nhân xơ tử cung, sa sinh dục … 

Phụ nữ sinh quá nhiều con mà điều kiện kinh tế xã hội lại thấp kém gây ra gánh nặng cho đời sống gia đình và ảnh hưởng đến sức khỏe của bản thân. 

Phương pháp này áp dụng có tính  chất bắt buộc tại những nước đang phát triển mà dân số quá cao làm ảnh hưởng đến sự phát triển chung của toàn xã hội.

Thời điểm nào tốt  nhất để thực hiện triệt sản?

Lúc mổ lấy thai là thời điểm thích hợp nhất, kế đó là thời  kỳ hậu sản, tốt nhất nên thực hiện triệt sản trong 24- 36 giờ đầu, sau 6 giờ sau sanh, để giảm nguy cơ chảy máu và sản phụ có thì giờ nghỉ ngơi sau sanh, nhưng không nên để trể hơn 48 giờ. Nếu có ối vỡ sớm, sốt trong chuyển dạ, thủ  thuật soát lòng tử cung và có những yếu tố nguy cơ nhiễm trùng thì nên trì hoãn  việc triệt sản, có thể sau sanh 8 tuần.

Ở thời kỳ không mang thai, ngay sau sạch kinh là thời điểm tốt nhất để thực hiện thủ thuật. Như thế sẽ loại trừ triệt sản ở người có thai  sớm.

Trước khi thực thiện thủ thuật, bệnh nhân sẽ được cho thuốc an thần nhẹ như Diazepam10mg, gây tê vùng mổ bằng  Lidocain2%, thao tác kẹp và cắt vòi trứng thực hiện nhanh và đơn giản.

Triệt sản sau sanh, ngoài cấp thuốc  kháng sinh dự phòng, sản phụ cần uống thuốc giảm đau sau triệt sản vì có kèm đau tử cung sau sanh. Thuốc giảm đau như Paracetamol 500mg x 2v (uống) trong 24 giờ đầu, cho hiệu quả giảm đau tốt. Sau 8 giờ, hầu hết các sản phụ có thể di  chuyển, ăn uống, chăm sóc bé và có thể xuất viện trong ngày hôm sau nếu không  có bất thường xảy ra.            

Triệt sản nam

Hay thường gọi là phương pháp thắt ống dẫn tinh, chiếm 20% tổng số ca triệt sản, chủ yếu ở Trung Quốc và các nước đang phát triển .Các trường hợp có rối loạn đông máu, suy nhược cơ thể,  rối loạn tình dục hoặc có các bất thường ở bìu như thoát vị bẹn, dãn tĩnh mạch, ứ nước màng tinh hoàn, viêm nhiễm mãn tính và các di tích ở thừng tinh là những chống chỉ định triệt sản nam.

Thắt ống dẫn tinh là một kỹ thuật  tương đối đơn giản, thậm chí không cần dùng dao. Kỹ thuật này được thực hiện  tại phòng khám, thủ tục đơn giản, không cần phải nhập viện.

Cần chuẩn bị những  gì?     

Thủ thuật này được thực hiện ở bất  cứ thời điểm nào, bệnh nhân sau khi được giải thích rõ qui trình, khám tiền phẫu và vùng sẽ tiến hành thủ thuật, trước khi tiến hành thủ thuật bệnh nhân được dùng an thần nhẹ. Sau thủ thuật, bệnh nhân được nằm nghỉ 30 phút và ra về  sau đó.

Chỉ dùng kháng sinh 5  ngày và giảm đau thông thường như Paracetamol là đủ. 

Thắt ống dẫn tinh không gây thay đổi chức năng của tinh hoàn  và Testosterone vẫn được sản xuất bình thường

Để tránh tai biến xảy ra cho bệnh  nhân, thầy thuốc cần được đào tạo về kỹ thuật triệt sản.

Bệnh nhân được thăm khám tòan thân, làm các xét nghiệm cơ  bản như máu chảy, máu đông.

Bệnh nhân cần được tư vấn kỹ  trước thủ thuật để hiểu rõ phương pháp này là phương pháp ngừa thai vĩnh viễn, mhững lợi ích và bất lợi của triệt sản. 

Tư vấn sau thủ thuật cho bệnh nhân về cách chăm sóc vết mổ, chế độ sinh hoạt, nghỉ ngơi và dùng thuốc theo toa, các dấu hiệu cảnh báo sau thủ thuật…Riêng phương pháp đoạn sản nam, cần  lưu ý thêm cho người bệnh có thể giao hợp sau 1 tuần, không có hiệu quả ngừa  thai ngay lập tức do đó cần áp dụng ngừa thai bằng bao cao su cho khoảng 20 lần giao hợp đầu tiên hay 3 tháng sau thủ thuật. Tốt nhất là nên thử lại tinh trùng để xác định chắc chắn kết quả!  

Tài liệu tham khảo:

Sản phụ khoa. ĐHYD:Nhà xuất bản y học, 2006

BS. CKII. Dương Phương Mai
  K. KHGĐ - BV Từ Dũ